Sosyolojinin Diğer Bilimlerle İlişkisi
Aynı toplumsal gerçekliğin farklı yönlerini ele alan sosyal bilimler arasında kaçınılmaz bir ilişki vardır. Sosyal bilimler doğrudan ya da dolaylı olarak insan ile ilişkili olayları incelerler. Bu inceleme esnasında birbirleriyle yardımlaşırlar. Sosyoloji ile diğer disiplinler arasındaki fark konularından değil, her disiplinin bakış açısından ve yönteminden kaynaklanmaktadır.
Tarih: Günümüzün toplumsal olaylar ve ilişkileri geçmişteki olay ve ilişkilerin ürünüdür. Tarih geçmişteki olayları kendine has yöntemlerle incelerken, toplumun bugünkü yapısını anlamamızı sağlar. Toplumsal olaylar da belli bir tarih döneminde ortaya çıkarlar ve o dönemin izlerini taşırlar. Sosyoloji bu anlamda tarih biliminin verilerinden yararlanmak zorundadır.
Psikoloji: Bireyin davranışlarını, bu davranışların altında yatan dürtüleri, eğilimleri, düşünme ve öğrenme gibi zihinsel süreçleri inceler. Psikolojinin alt dalı olan sosyal psikoloji de toplum içindeki bireyi, bireyin toplumu ve toplumun bireyi nasıl etkilediğini ele alır.
Ekonomi: Mal ve hizmetlerin üretim, tüketim, bölüşüm ve değişim faaliyetlerini ele alır. Topluma faydalı olmaya yönelik yapılan bu ekonomik faaliyetler, toplumsal ilişkilerin büyük bir bölümünü oluşturur ve toplumsal hayatı önemli derecede etkiler. Ekonomik olan hiçbir şey sosyal olandan ayrılmaz. İnsanların ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olan ekonomik faaliyetler, toplumdaki mevcut kültürel yapıya göre şekillenmekte ve farklı toplum tiplerini oluşumuna yol açmaktadır. Sosyoloji bu toplum tiplerinin özelliklerini, yapısını ve değişimini incelerken ekonomi ile yakın ilişki içerisindedir.
Antropoloji: Geçmişte var olan farklı uygarlık ve kültürlerin özelliklerini, insanın biyolojik kökenini ve fiziksel değişimini inceleyen antropoloji, toplumların geçirdiği değişim ile ilgili bilgi vererek bugünkü toplumları anlamamızı sağlar. Fiziksel antropoloji ve kültürel (sosyal) antropoloji diye ikiye ayrılır. Fiziksel antropoloji, insanın zaman içinde geçirdiği biyolojik değişimleri eski ve yeni insan topluluklarını karşılaştırarak inceleyen bir alandır. Kültürel antropoloji ise toplumların kültürleri arasındaki benzerlik ve farklılıkları, kültürel değişimleri inceleyen bir alandır.
Siyaset Bilim: Toplumun yönetimini, devletin ve diğer siyasal kurumların oluşumunu, amaç ve işleyişini ele alır. Siyasi kararlar toplumu etkiler ve yönlendirir. Bazen de toplumsal olaylar siyasal yönetimi ve yönetimsel kararları etkiler. Sosyoloji, siyaset biliminin devlet, iktidar, siyasi parti ve siyasi rejimler, sivil toplum kuruluşları gibi konularını inceleyerek toplumsal yapının şekillenmesinde bunların nasıl bir etkiye sahip olduğunu açıklar.
Coğrafya: Yeryüzünde görülen ve insan yaşamını etkileyen bütün doğa olaylarını (iklim, rüzgâr, basınç, bitki örtüsü), yeryüzü şekillerini (dağ, ova, plato, vadi) ve bunların dağılışını, sonuçlarını inceleyen bilimdir. Coğrafî özellikler toplumsal yaşamı etkiler ve insan da doğal çevreyi etkiler. Sosyolojinin kurucusu kabul edebileceğimiz İbn-i Haldun “Coğrafya kaderdir’’ sözüyle bunu ifade etmek istemiştir. Adana gibi iklimi sıcak olan bir ilin yiyecekleri, giyecekleri, konut yapısı ile karasal iklimi olan Ankara’nın bu özellikleri birbirinden farklıdır. Ovada yerleşim toplu iken, dağlık alanda dağınıktır. Bu da insanlar arası ilişkileri, ekonomiyi vs. etkiler.
